Najwyższa w Europie fontanna tryska z Jeziora Genewskiego. To rozpoznawalny symbol siły, ambicji i energii Genewy uważanej za jedno z najlepiej zarządzanych miast świata. 140 metrowy strumień powstał jako element systemu pozyskiwania prądu z wody. Obecnie Genewczycy w 100% wytwarzają energię elektryczną z odnawialnych źródeł. Ojczyzna luksusowych zegarków chwali się również innymi smart rozwiązaniami dla swoich mieszkańców.
Genewa od kilku lat posługuje się hasłem „miasto zrównoważone”. Władze realizują je poprzez aktywizowanie mieszkańców i przedsiębiorców, przy współpracy z organizacjami pozarządowymi i światem nauki, w kilku kluczowych obszarach. Na pierwszy plan wysuwają się kwestie środowiskowe: energia odnawialna i klimat, odpady, woda, planowanie regionalne, mobilność i różnorodność biologiczna. Druga seria zagadnień dotyczy społeczeństwa, w szczególności spójności społecznej, wspólnego życia i dzielenia się. Mocno akcentowana jest lokalność. To wsparcie dla odpowiedzialnych i zorientowanych na zrównoważony rozwój miejscowych firm. Nie sposób odmówić włodarzom odwagi we wdrażaniu rozmaitych projektów, często zaskakujących i nietuzinkowych. Pani Burmistrz Genewy, Sandrine Salermo, 16 stycznia 2020 zainaugurowała niezwykłą akcję. Zapoczątkowała feminizację połowy znaków sygnalizacji przy przejściach dla pieszych. Miasto manifestuje w ten sposób dążenie by stać się bardziej przyjazne, dostępne i integracyjne. Odważnie!
Prąd płynie!
Mój podziw budzi fakt, iż 100% energii elektrycznej wykorzystywanej w Genewie pochodzi z OZE. Elektrownie wodne mają tu ponad stuletnią historię. Co ważne, Szwajcarzy nie spoczęli na laurach i dzięki wielu modernizacjom oraz rozbudowie sieci doszli do bardzo wysokiego poziomu pozyskania prądu z rzek. Już w 2018 r. w Genewie uzyskano wynik 92,5% produkcji energii w elektrowniach wodnych – zlokalizowanej w sercu miasta Seujet oraz Vessy i Chancy-Pougny. Pozostałe 7,5% to energia słoneczna z 1600 elektrowni słonecznych. SIG, firma komunalna, która w kantonie Genewy dostarcza wodę, gaz, energię elektryczną i energię cieplną z sukcesem prowadzi także działania podnoszące świadomość ekologiczną klientów. 62 tysiące Genewczyków dobrowolnie wybrało zaproponowane przez dostawcę wyższe taryfy, które zawierają datek na fundusz Electricité Vitale Vert. Z niego sfinansowano już ponad 160 projektów w zakresie ochrony dzikiej przyrody i edukacji ekologicznej oraz projektowania i wdrażania innowacji technologicznych w dziedzinie zielonej energii. Wspaniale! Taka motywacja jak widać jest skuteczna.
Tama w dzielnicy Seujet
Skuteczne oszczędzanie energii
Pomimo, iż prąd płynie jak Rodan wartki i szeroki, to nie marnuje się go. Genewa uczestniczy w przyjętym przez Rząd Szwajcarski projekcie – 2000-Watt Society, którego ambitnym celem jest obniżenie zużycia energii na osobę z 5000 W do 2000 W w 2050 roku. Pisałem już o tym we wpisie o Zurychu. SIG zachęca mieszkańców, by zmniejszali zużycie energii elektrycznej, a klientom, którym się to udaje udziela rabatów do 20%. W ciągu 10 lat w Genewie zmalało zużycie prądu o ponad 20%. W 2018 r. 86 tysięcy gospodarstw domowych skorzystało z premii za oszczędność energii elektrycznej. Biorąc pod uwagę, że miasto liczy niecałe pół miliona mieszkańców to dobrze prognozujący wynik. W zakresie uzyskania biogazu niestety Genewa nie ma jeszcze takich wyników, ale czyni starania, by zwiększyć obecny wynik 10% wykorzystania tego surowca produkowanego w wyniku fermentacji osadu z oczyszczalni ścieków.
GéniLac – geniusz jeziora
Od 2006 do 2016 roku miasto zlikwidowało 88 kotłowni olejowych w budynkach komunalnych. Nadal jednak wiele pozostaje tu do zrobienia. Władze podjęły się modernizacji 800 budynków w mieście, tak by zmaksymalizować ich energooszczędność i wykorzystanie OZE do 100% w 2050 r. Sukcesywnie wykorzystuje się kolejne nowatorskie rozwiązania do utrzymywania odpowiedniej temperatury w obiektach. Genialnym wykorzystaniem bogactwa naturalnego jakie stanowi Jezioro Genewskie jest System GeniLac®. Jego rola to chłodzenie i ogrzewanie mieszkań i obiektów. Woda pobrana na głębokości 45 metrów latem umożliwia chłodzenie budynków za pośrednictwem sieci kanałów pod-jeziornych. Zimą do systemu można podłączać pompy ciepła, by ogrzewać budynki. Automatyczne sterowanie optymalizuje jego działanie w czasie rzeczywistym w zależności od potrzeb, co zmniejsza straty cieplne o ponad 10%. Obecnie siedziba ONZ, Dom Pokoju (Maison de la Paix) i sąsiadujące z nimi budynki oraz hoteli korzystają z takiej formy regulacji termicznej. Centrum Genewy ma być objęte systemem do końca 2021 roku, a rejon lotniska w 2022. Szacuje się, że zastosowanie GeniLac® pozwala na oszczędność 80% energii potrzebnej na chłodzenie lub ogrzanie budynku. Rzeczywiście to genialne!
Zero waste z aplikacją
Od 2009 roku produkcja odpadów przypadająca na jednego mieszkańca spadła w Genewie o 21%. Stopniowo zwiększa się też wskaźnik recyklingu. Od 2016 roku miasto rozdystrybuowało ponad 60 000 małych zielonych koszy i rolek worków na organiczne odpady kuchenne. Codzienne gospodarowanie odpadami i ich sortowanie ułatwia aplikacja Waste Geneva. Powiadamia kiedy należy wynieść śmieci, gdzie i jak sortować oraz co zrobić z niepotrzebnymi lub zepsutymi przedmiotami. Mieszkańców zachęca się do ograniczenia kupowania nowych sprzętów, a miasto szczególnie wspiera dwa rozwiązania. Prowadzi kampanię „Nie wyrzucaj – napraw”, w ramach której powstała dedykowana strona internetowa promująca warsztaty świadczące usługi naprawcze. Drugi sposób, to ograniczenie kupowania i posiadania sprzętów, które są potrzebne okazjonalnie. Około tysiąca można ich wypożyczyć w spółdzielni genewskiej La Manivelle działającej od lipca 2018 roku. Szlifierka, wkrętarka, grill, dodatkowy komplet naczyń na imprezę, namiot czy bagażnik na narty może służyć wielu osobom zamiast czekać w piwnicy na kolejną okazję. Narzędzia budowlane, ogrodnicze, sprzęt sportowy, kempingowy, instrumenty muzyczne, przybory plastyczne w katalogu tej miejskiej wypożyczalni pojawiły się w wyniku darowizny, a obsługa zapewniana jest z datków. Współdzielenie to nie tylko sposób na ochronę zasobów naturalnych, ale wyraz rozwijanej w Genewie solidarności społecznej.
Jednorazówki zakazane
Od 1 stycznia 2020 r. w Genewie zakazane jest używanie jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych w administracji oraz w instytucjach, takich jak muzea, biblioteki i centra sportowe. Wykorzystywanie słomek, kubków, talerzy lub sztućców jest także niedozwolone podczas imprez odbywających się na terenie publicznym miasta. To jeden z warunków uzyskania pozwolenie na przeprowadzenie eventu. By przekonać mieszkańców do nieprodukowania śmieci władze dofinansowują warsztaty „Zero waste”, podczas których można dowiedzieć się jak ograniczyć produkcję odpadów w swoim domu, jak wytwarzać produkty naturalne lub w duchu upcyklingu. Popieram takie działania, a więcej o moim podejściu do plastiku przeczytacie w poprzednim wpisie o tym, że plastik nie jest taki zły.
Natury nigdy za dużo
Na wiele sposobów rozbudza się w Genewczykach szacunek dla natury i poczucie odpowiedzialności za jej ochronę. Zadrzewienie Genewy wynosi ponad 21%, a miasto ma pod opieką 40 tys. drzew. Dodatkowo dotuje z pieniędzy publicznych inne pomysły na odtworzenie związku ludzi z przyrodą. Program „Natura w Mieście” to także sposób na docenienie inicjatyw obywatelskich i zacieśnianie więzów sąsiedzkich. W inicjatywy tworzenia miejskich ogródków warzywnych, zielonych ścian i dachów angażuje się wspólnoty mieszkaniowe, studenci, firmy i instytucje. Przykładem może być powierzchnia dachu budynku administracyjnego Departamentu Zamówień Publicznych. Na powierzchni 981m² wolontariusze stworzyli tam zieloną oazę o funkcjach edukacyjnych. Widać stamtąd bogactwo fauny i flory brzegów Rodanu i całą jej różnorodność biologiczną. Można także dowiedzieć się jak działają panele słoneczne wytwarzające energię odnawialną, czy też stacja pogodowa. Powstała nawet specjalna aplikacja „Parcs Geneve”, dzięki której można poznać około 300 charakterystycznych drzew i odkryć niezwykłe przyrodniczo miejsca.
Co z tą ekomobilnością?
Takim wyjątkowym terenem jest też Staw Préjins, który utworzono w ramach rekompensaty ekologicznej związanej z budową Palexpo. W tym genewskim obiekcie wystawienniczym odbywają się jedne z ważniejszych targów motoryzacyjnych na świecie. Zapoczątkowana w 1905 roku impreza jest miejscem premier wielu luksusowych marek, które w ostatnich latach mocno inwestują w elektromobilność i nowe technologie. Jednak to nie przekłada się na oczekiwane zainteresowanie elektrykami w zamożnej Szwajcarii. Ono rośnie, ale wynik procentowy jest wciąż jednocyfrowy, choć Szwajcarzy mogą liczyć na zwolnienia z podatku przez pierwsze dwa lata po nabyciu elektryka. W kantonie genewskim realizowana jest strategia rozwoju sieci ładowania. Od ponad roku dotowane są instalacje terminali prywatnych w miejscach zbiorowego lub indywidualnego zamieszkania, o wsparcie mogą starać się również firmy.
Dostępność miejsc ładowarek wskazuje aplikacja
Mądra komunikacja
Przylatując do Genewy od dawna można się przekonać jak miasto testuje i wdraża innowacyjne rozwiązania. Na trasie łączącej lotnisko z centrum już w 2013 roku testowano elektryczny autobus TOSA, pierwszy tego typu na świecie. Warto zwrócić uwagę na jego pojemność i zasięg, które uzyskano dzięki możliwości szybkiego ładowania na 13 przystankach (20 s) i kilkuminutowego na pętlach krańcowych. Od dwóch lat takie pojazdy wożą już regularnie pasażerów na linii 23 i są wprowadzane także w sąsiedniej Francji.
Sukcesywnie rozwijano również sieć kolejową, by zmniejszać codzienne używanie samochodów. 15 grudnia 2019 r. w pełni uruchomiono Léman Express, tak by 80% mieszkań w kantonie i 85% miejsc pracy znajdowało się w odległości mniejszej niż 1,5 km od stacji. Jako uzupełnienie komunikacji kolejowej promowane jest korzystanie z roweru. Obecnie cykliści w Genewie mogą korzystać z ponad 120 km dróg rowerowych. Mogą także wypożyczyć rower na godzinę zupełnie bezpłatnie, również w czasie pandemii. By zachęcić mniej wprawnych rowerzystów do korzystania z dwóch kółek władze dofinansowują zakup roweru ze wspomaganiem elektrycznym i kursy nauki jazdy. Jakość powietrza w Genewie jednak ciągle nie jest zadowalająca, więc ogranicza się ruch samochodów w centrum. Wprowadzono strefy „20” i „30”, w których auta mogą poruszać się z taką prędkością, a piesi i rowerzyści mają pierwszeństwo. To dobry kierunek, bo rozwój takich obszarów poprawia przestrzeń publiczną i nadaje ulicom bardziej ludzki charakter.
Digitalem w wirusa
Promowanie lokalności, budowanie zaangażowania społecznego i poszukiwanie nowych rozwiązań technologicznych, służących zrównoważonemu rozwojowi Genewy, jest widoczne od kilku, jeśli nie kilkunastu lat. Genewskie Centrum Kreatywności rozwija innowacyjne pomysły, tak by stawały się konkretnymi projektami przeznaczonymi do realizacji i wspierającymi lokalną gospodarkę. Ważną rolą Centrum jest podtrzymywanie współpracy na styku świata akademickiego i przemysłowego. Od 2016 roku instytucja organizuje event Open Geneva, który od hakathonu ewoluował w stronę festiwalu innowacji, a w warsztatach, konferencjach i debatach udział bierze ponad 1000 ekspertów. W 2019 roku wiodące tematy związane były z digitalizacją w społeczeństwie i zrównoważonym miastem. Choć pojawienie się choroby Covid-19 wymusiło przesunięcie edycji 2020, to w Szwajcarii bardzo szybko zorganizowano akcję #VersusVirus czyli 48-godzinny hackathon, podczas którego 263 drużyny pracowały nad rozwiązaniami umożliwiającymi walkę z wirusem i skutkami pandemii. 48 z nich otrzymało finansowanie, by zrealizować projekty.
Zostań w domu …o ile go masz
W połowie marca, kiedy wybuchła pandemia władze genewskie rozpoczęły inicjatywę pomocową dla sektora restauracyjnego, by mogły lepiej komunikować się przez internet i realizować zamówienie z dowozem, gdyż system skoordynowano z tamtejszymi firmami transportowymi i taksówkami. Ten przyspieszony proces digitalizacji objął także sklepy. Przedsiębiorców, którzy zostali zmuszeni do zawieszenia działalności zwolniono z opłat administracyjnych, a jeśli funkcjonowali w obiektach miejskich nie poniosą kosztów wynajmu. Wrażliwa społecznie Genewa błyskawicznie podjęła również działania na rzecz słabszych grup. Bezdomnym udostępnione zostały dodatkowe przestrzenie. Osobom zamieszkującym w budynkach należących do miasta, którym w wyniku pandemii spadły dochody zmniejszono czynsze. Wszystkim mieszkańcom Genewy obniżono przynajmniej na 4 miesiące opłaty za energię elektryczną. Przeprowadzono rónież zbiórkę i dystrybucję najpotrzebniejszych produktów dla osób poszkodowanych przez pandemię.
Organizowane w Genewie od wielu lat konferencje Smart City są dobrze odrabianymi lekcjami dla władz miejskich, które potrafią działać inteligentnie także w „czasach zarazy”.
Jakie wrażenie zrobiła na Was Genewa?
